TÜİK Başkanı Çetinkaya, haziran ayı itibariyle enflasyonun iniş sürecine girdiğini söyledi. Çetinkaya toplantıyı yapma amaçlarının insanları doğru bilgilendirmek olduğunu söyledi.
TÜFE İLE İLGİLİ
Çetinkaya, fiyatların genel düzeyinde meydana gelen değişimin TÜFE ile ölçüldüğünü belirterek, TÜFE ile yaşam maliyeti endeksinin aynı olmadığını söyledi.
TÜFE sabit bir mal ve hizmet sepetinin maliyetindeki değişikliği ölçer ancak yaşam maliyeti endeksi, sabit bir refah düzeyindeki maliyet farklılıklarını ölçer.
SONUÇLARI DÜNYADA EN ERKEN AÇIKLAYAN ÜLKELERDEN BİRİYİZ
TÜİK Başkanı Çetinkaya, fiyatların yayınlanmasının durdurulmasına ilişkin konuştu ve eleştirilere yanıt verdi;
TÜFE'yi Türkiye genelinde aylık 600 binin üzerinde fiyatı derleyerek hesaplıyoruz. Bu sonuçları dünyada en erken açıklayan ülkelerden biriyiz. TÜFE'yi her ayın 3. iş günü kamuoyu ile paylaşıyoruz. Bu fiyatların yaklaşık 300 bini marketlerden alınan kasa fiyatlarından oluşuyor. Bu da ayın sonunda toplanıyor. Söz konusu hesaplamaların açıklanma tarihi olan ayın 3'üne yetişmesi çok zor. Enflasyon, 600 bin fiyatın ağırlıklı ortalaması alınarak toplulaştırıldığı bir hesaplamadır. Bir madde veya hizmetin çeşitlerinin ortalaması alınmaktadır. Örneğin Van'daki bir domates ile İstanbul Etiler'deki çeri domatesin fiyatı aynı olabilir mi? Bunların fiyatlarının ağırlıklı ortalamaları alınarak toplulaştırılan fiyatlar enflasyon hesaplamasında kullanılmaktadır. Madde sepeti olduğu yerde duruyor, madde sepetini gizlemek kimsenin yetkisinde değildir, yayınlanmayan tablolar madde fiyatlarıdır. Geçmişte açıklanan madde fiyatlarının bir gösterge niteliği yoktu. Madde fiyatlarının açıklanması için ekstra bir gün daha çalışma yapmak gerekiyor. Bu sebeple artık gösterge niteliği taşımayan bu fiyatları yayınlamıyoruz.
"TÜFE STANDARTLARA UYUM SAĞLIYOR"
TÜFE'nin Eurostat standartlarına yüksek uyum sağladığını söyleyen Çetinkaya;
Geçen yıl doğal gaz desteği sağlandığı dönemde TÜİK olarak 'hükümetin lehine rakamları açıklıyoruz' diye sosyal medyada yemediğimiz dayak kalmadı. Halbuki doğal gaz sıfırlandı ve herkesin cebine yansıdı. Bu desteğin endeks hesaplamalarında yer alıp almama konusunu Eurostat'a sorduk. Söz konusu indirimli fiyatların TÜFE içerisinde hesaplanması gerektiğini belirtti, biz de TÜİK olarak hesaba dahil ettik.
açıklamasını yaptı.
TÜİK VE ENAG
ENAG tarafından yayınlanan enflasyon rakamlarının neden farklı olduğuna ilişkin de konuşan Çetinkaya, sorulara şu şekilde yanıt verdi;
TÜİK ve ENAG verileri arasındaki farkı, kira fiyatları hesaplamalarında görebiliriz. TÜİK tarafından takip edilen kira fiyatları için diğer tüm mal ve hizmet fiyatlarında olduğu gibi sabit tanım ve kalitede seçilmiş olan 5 binin üzerinde konutun aylık kira değeri izlenmektedir. ENAG ise kira fiyatlarını emlak sitelerinden doğrudan almakta ve kira artışını her ay tüm kiracıların ev değiştirmiş olduğu varsayımı üzerinden hesaplamaktadır. ENAG, her ay tüm kiracılar yeni bir eve taşınıyormuşçasına hesaplama yapıyor, internet üzerinden her ay gözlemlediği artışları yanlış şekilde üst üste ekleyerek şişirilmiş bir zam hesabı yapıyor. Bu örnek ENAG'ın TÜFE metodolojisinden ne kadar uzak olduğunu sadece kira maddesinde dahi ortaya koymaktadır.
Erhan Çetinkaya, yöntem farklılıklarına değinerek, ENAG VE TÜFE arasında ayrışmanın gerçekleştiğini söyledi.
"ŞİRKETLER FAHİŞ KARLAR ELDE EDİYOR"
Türkiye'deki şirketler enflasyonist ortamı kullanarak normalde alması gereken karlardan daha yüksek fahiş karlar elde ediyorlar. Enflasyondan bağımsız şirket karlarına bağlı bir fahiş fiyat artışı var. Bu etki, pandemi sonrasından itibaren gözlemleniyor.
"DÜNYADA NASILSA, TÜRKİYE'DE DE ÖYLE"
TÜİK Başkanı Çetinkaya enflasyon oranlarının dünyada yapılan şekilde hesaplandığını söyledi. Türkiye'nin diğer ülkelerle karşlılaştırıldığında daha doğru sonuçlar elde ettiğini belirtti.
Algılanan enflasyona ilişkin hususlar Türkiye'ye özgü olmayıp, gelişmiş ülkelerde de aynı durum görülmekte ve bu durum Eurostat tarafından ifade edilmektedir. Örneğin son 20 yıl boyunca AB'de hissedilen enflasyon açıklanan enflasyonun ortalama 5 katı düzeyinde seyrederken Türkiye'de 2 katı düzeyinde seyretmiştir.
HAZİRAN AYININ EN DÜŞÜK ENFLASYON ORANI
TÜİK Başkanı Çetinkaya uzun süreli döneme bakıldığında bu haziran ayında açıklanan enflasyon oranının "en düşün enflasyon aylarından biri" olduğunu açıkladı. Çetinkaya, TÜFE rakamlarına yansıyacağı bilgisi yanlış, dedi.
Çünkü tarla ürünleri çıkmaya başlar. Dolayısıyla bu bir normalleşmedir. Zamlar haziranda duyurulmakla beraber geçerlilik tarihi temmuz. Hazirandan bu yana ötelenen bazı zamlar temmuz ayı enflasyon rakamlarını etkileyecek. Kurlar da Türkiye'deki enflasyon belirleyicilerinden biridir. Kurdaki stabilitenin aylık enflasyon üzerinde ciddi bir etkisi var, enflasyonun artışını baskılıyor. Kur düşse bazı maddelerde fiyat gerilemeleri olabilir.
