ABD‘de yapılan yeni araştırmalar, kız çocuklarının ilk adetlerini artık daha erken yaşta gördüğünü ortaya koydu. Bunun nedenlerinden biri olarak hava kirliliği gösteriliyor.
Tespitlere göre kız çocuklarında ilk regl ve meme gelişimi gibi ergenliğin başlangıcını işaret eden değişikliklerin çok daha erken bir yaşta görülmeye başladı.
Tahminlere göre ülkede kız çocuklarının bundan 100 yıl öncesine kıyasla dört yıl erken adet görmeye başladığı düşünülüyor.
Edinilen bulgulara göre 1950-1969 yılları arasında doğan kız çocukların adet görmeye genellikle 12,5 yaşında başladığını, 2000’li yılların başında doğan kuşakta ise yaş ortalamasının 11,9’a düştüğünü gösteriyor.
ABD‘nin Atlanta kentindeki Emory Üniversitesi’nde görev yapan Doç. Dr. Audrey Gaskins, ergenlik yaşındaki değişimin sosyoekonomik durumu düşük olan gruplarda ve etnik azınlıklarda daha belirgin olduğunu ifade ederken bunun uzun vadeli sağlık sonuçlarının var olduğu bilgisini aktardı.
YAŞAM SÜRELERİNİ DE ETKİLEYEBİLİR
Araştırmalar erken ergenlik gibi bir durum olmasını özellikle menopoza erken girilmesi durumunda kadınların doğurganlık pencerelerini kısaltabileceğini ve yaşam sürelerini de etkileyebileceğini ortaya koyuyor.
Erken ergenlik aynı zamanda meme ve yumurtalık kanseri, obezite, tip 2 diyabet ve kardiyovasküler hastalıklarla da ilişkilendiriliyor.
20 YIL ÖNCE OBEZİTEDEN KAYNAKLI OLDUĞU DÜŞÜNÜLÜYORDU
Emory Üniversitesi‘nden Audrey Gaskins‘e göre 10-20 yıl öncesine kadar yapılan araştırmalarda erken ergenliğin sadece çocukluk obezitesinden kaynaklandığını düşünülüyordu çünkü vücuttaki yağ hücreleri tarafından üretilen proteinlerin HPA ve HPG eksenlerinin uyarılmasında rol oynuyordu.
Ancak anlaşıldı ki son üç yılda yapılan bir dizi araştırma, erken ergenlikte hava kirliliğinin de bir etken olduğu tespit edildi.
POLONYA HAVA KİRLİLİĞİYLE TANINIYOR
2022 yılında Polonya‘da 1.257 kadından alınan verilerle yapılan bir araştırmada nitrojen gazlarına daha fazla maruz kalma ile 11 yaşından önce adet görme arasında bir bağlantı tespit edilmişti. Polonya, kömür kullanımının yol açtığı hava kirliliğiyle tanınan bir ülke konumunda.
Gaskins ve meslektaşları, Ekim 2023’te ABD’de hem anne karnında hem de çocukluk döneminde yüksek miktarda PM 2.5 (çapları 2.5 mikrondan küçük olan partiküller) ve PM10’a maruz kalan kız çocukların ilk adetlerini erken yaşta görme olasılıklarının daha yüksek olduğunu keşfetmişti.
Gaskins yapılan araştırmalar sonucu şu açıklamayı yapmıştı:
“4“PM2,5 partikülleri kan dolaşımına oldukça kolay bir şekilde girebiliyor. Bu partikülleri ciğerlerinize çekiyorsunuz ve bazı büyük partiküller gibi filtrelenmiyorlar. Daha sonra farklı organlara ulaşabiliyorlar. Bazı PM2,5 partiküllerinin plasentada, fetal dokularda ve yumurtalıklarda biriktiğini gördük. Her yere ulaşabiliyorlar”
Kaynek BBC
