Günümüzde çocukluk çağında en sık görülen nörogelişimsel bozukluklardan biri olan Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), yetişkinlik döneminde de etkisini sürdürebiliyor. Peki, DEHB nedir, belirtileri nelerdir ve tedavi yöntemleri neler? İşte detaylar…
DEHB NEDİR?
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), bireyin dikkat süresinin kısa olması, aşırı hareketlilik ve dürtü kontrolünde zorluk yaşaması gibi belirtilerle kendini gösteren bir bozukluktur. Genellikle çocukluk çağında ortaya çıkar ve uygun tedavi edilmezse yetişkinlikte de devam edebilir.
DEHB BELİRTİLERİ NELERDİR?
DEHB’nin belirtileri üç temel gruba ayrılır:
• Dikkat eksikliği: Odaklanma sorunu, detayları kaçırma, görevleri tamamlamakta zorlanma, unutkanlık.
• Hiperaktivite: Sürekli hareket halinde olma, uzun süre oturamama, yerinde duramama.
• Dürtüsellik: Sırasını bekleyememe, aceleci davranma, düşünmeden konuşma veya hareket etme.
Bu belirtiler bireyin sosyal, akademik ve mesleki hayatını olumsuz etkileyebilir.
DEHB NEDEN OLUR?
DEHB’nin kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, araştırmalar genetik faktörlerin önemli bir rol oynadığını gösteriyor. Bunun yanı sıra:
• Beyindeki dopamin seviyelerindeki dengesizlikler,
• Gebelik sırasında sigara, alkol veya madde kullanımı,
• Erken doğum veya düşük doğum ağırlığı,
• Çevresel toksinlere maruz kalma gibi etkenlerin DEHB gelişiminde etkili olduğu düşünülüyor.
DEHB NASIL TEDAVİ EDİLİR?
DEHB tedavisinde genellikle ilaç tedavisi ve davranış terapileri birlikte uygulanır.
• İlaç tedavisi: Uyarıcı ilaçlar (metilfenidat gibi) ve bazı non-stimulan ilaçlar, beyin kimyasallarını düzenleyerek belirtileri kontrol altına almaya yardımcı olabilir.
• Davranış terapisi: Özellikle çocuklar için bilişsel davranışçı terapi (BDT), zaman yönetimi, planlama becerileri ve dürtü kontrolü konularında destek sunar.
• Beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleri: Düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme ve uyku düzeninin sağlanması DEHB belirtilerini hafifletmede etkili olabilir.
DEHB İLE YAŞAM: DESTEK VE FARKINDALIK ÖNEMLİ
DEHB, erken tanı ve doğru tedavi ile kontrol altına alınabilen bir durumdur. Hem çocuklarda hem de yetişkinlerde, bireyin güçlü yönlerini keşfetmesine yardımcı olacak stratejiler geliştirmek önemlidir. Aile desteği, öğretmenlerin bilinçlendirilmesi ve toplumun farkındalığının artırılması, DEHB’li bireylerin yaşam kalitesini yükseltebilir.
Uzmanlar, belirtileri gözlemleyen kişilerin bir uzmana danışmasını ve profesyonel destek almasını öneriyor. DEHB hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak, hem bireylerin hem de ailelerinin daha sağlıklı bir süreç yönetmesine yardımcı olabilir.
