Sayıştay, 2023 yılı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ) Denetim Raporu’nda, DSİ ile Zonguldak ve Çankırı belediyeleri arasında imzalanan protokol uyarınca ihale yoluyla yapımı tamamlanan barajlar, isale hatları ve tasfiye tesislerinin ilgili belediye yerine belediye birliklerine devredilmesi sonucu yatırım bedeli geri ödemelerinin tahsil edilemediği tespitine yer verildi.
Sayıştay'ın 2023 yılı DSİ Denetim Raporu yayınlandı. 25 bin 483 personelin istihdam edildiği DSİ, 2023 yılı faaliyetleri ile 92 milyar 67 milyon 898 bin 535 lira 92 kuruş net gelir elde etti. Kurumda 2023 yılında 39 milyar 490 milyon 671 bin 739 lira 22 kuruş faaliyet gideri yapılırken, faaliyet gelir ve gider farkı 52 milyar 577 milyon 226 bin 769 lira 70 kuruş olarak gerçekleşti.
Raporun mali rapor ve tablolara verilen görüş ile ilgili olan bulgular bölümünde; kurum tasarrufunda bulunan taşınmazların, Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik hükümlerinin öngördüğü şekilde fiili envanterlerinin yapılmadığı ve muhasebe kayıtlarına yansıtılmadığı tespiti yer aldı.
İdarenin mülkiyetinde bulunan taşınmazların kiralanmasında tahakkuk hesapları ve nazım hesapların kullanılmadığı tespitine ilişkin şu detaylar kaydedildi:
“-Genel Müdürlük ve Bölge Müdürlükleri nezdinde 2023 yılına ilişkin yapılan incelemelerde; kiraya verilen taşınmazların nazım hesaplarda izlenmediği, peşin tahsil edilen kira gelirlerinin, 380/480 Gelecek Aylara/Yıllara Ait Gelirler hesaplarına kaydedilmesi gerektiği halde dönem geliri gibi muhasebeleştirildiği, gelecek yıllarda tahsil edilecek kira gelirlerinin ise tahakkuk kayıtlarının yapılmadığı ve nazım hesaplarda izlenmediği,
-Yalnızca 2. Bölge (İzmir), 7. Bölge (Samsun), 21. Bölge (Aydın) ve 25. Bölge (Balıkesir) Müdürlüklerinde kira gelirlerinin tahakkuk kayıtlarının yapıldığı görülmüşse de, söz konusu Bölge Müdürlüklerinde 993-Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri Hesabının kullanılmadığı görülmüştür. 2022 Yılı Sayıştay Denetim Raporunda da yer verilen söz konusu hususun 2023 yılında devam ettiği anlaşılmaktadır.”
Sayıştay, DSİ’nin mülkiyetinde olan taşınmazların işletme hakkı niteliğindeki kiralamalarında kira bedellerinden Katma Değer Vergisi’nin (KDV) tahsis edilmediğini saptadı.
Mali rapor ve tablolara verilen görüş ile ilgili olmayan bulgular başlığı altında yer alan ve DSİ ile belediyeler arasında imzalanan protokol uyarınca ihale yoluyla yapımı tamamlanan barajlar, isale hatları ve tasfiye tesislerinden ilgili belediye yerine belediye birliklerine devredilmesi sonucu tahsil edilemeyen yatırım bedeli geri ödemelerine ilişkin şu değerlendirme yapıldı:
“23. Bölge Müdürlüğü (Kastamonu) ve 5. Bölge Müdürlüğü’nde (Ankara) yapılan inceleme sonucunda; DSİ ile Zonguldak Belediye Başkanlığı arasında 26.04.2004 tarihinde imzalanan ‘Zonguldak İline İçme, Kullanma ve Endüstri Suyu Temini İle İlgili Protokol’ gereği ihale edilerek, 18.01.2007 tarihinde sözleşmesi imzalanıp inşaatına başlanan ‘Zonguldak İçmesuyu Tüneli ve Kanalı İnşaatı İşi’nin, 05.07.2010 tarihi itibarıyla geçici kabulünün yapılarak tamamlandığı, geçici kabulden sonra ise tesisin Zonguldak Belediyesi yerine Metropolitan Zonguldak Belediyeler Birliği’ne devredildiği görülmüştür.
Zonguldak, Kozlu, Kilimli, Çatalağzı ve Muslu Belediyeleri’nin bir araya gelmesi ile kurulan Birlik’ten yatırım bedeli karşılığı olarak herhangi bir gelir tahsilatı yapılamadığı gibi Zonguldak Belediyesi de tesisi sahiplenmemekte; ayrı bir tüzel kişiliği ile ayrı bir bütçesi olduğu gerekçesiyle, söz konusu borcun birliğe ait olduğunu ileri sürmektedir.
-Benzer şekilde, DSİ Genel Müdürlüğü ile Çankırı Kurşunlu Belediyesi arasında 25.08.2015 tarihinde imzalanan ‘Çankırı İli Kurşunlu İlçesine İçme, Kullanma ve Endüstri Suyu Sağlanması İle İlgili Protokol’e göre ihale edilerek inşaatına başlanan ‘Kurşunlu İçmesuyu Tesisleri İşi’ kapsamında yapılan tesisin, geçici kabul sonrasında Çankırı Kurşunlu Belediyesi yerine Çankırı Belediyeleri Su ve Hizmet Birliği’ne (Çankırı, Eldivan, Şabanözü, Orta, Dodurga, Yaylakent, Dumanlı, Taşkaracalar, Kalfat, Elmalı, Gümerdiğin ve Gürpınar Belediyelerini kapsamaktadır) devredildiği,
-Ayrıca DSİ Genel Müdürlüğü ile Çankırı Belediyeleri Su ve Hizmet Birliği arasında 15.08.2013 tarihinde imzalanan protokol uyarınca inşaatına başlanan ‘Çankırı Güldürcek Havzası Atıksu Toplama ve Arıtma Tesisi Projesi İşi’ kapsamında yapılan tesisin, geçici kabulü sonrasında Çankırı Belediyeleri Su ve Hizmet Birliği’ne devredildiği, DSİ Genel Müdürlüğü ile Çankırı Belediyeleri Su ve Hizmet Birliği arasında 22.11.2005 tarihinde imzalanan protokol uyarınca ihale edilerek inşaatına başlanan ‘Çankırı Güldürcek Barajı İçmesuyu Projesi’ kapsamında yapılan tesisin ise geçici kabulü yapıldıktan sonra Çankırı Belediyeleri Su ve Hizmet Birliği’ne devredildiği görülmüştür.”
“VAN, ŞIRNAK, DİYARBAKIR VE İSTANBUL’DAKİ İÇME SUYU TESİSLERİNE İLİŞKİN YATIRIM MALİYETLERİ DSİ’YE ÖDENMEDİ”
Sayıştay, DSİ tarafından yaptırılarak işletilmek üzere belediyeler ve il özel idarelerine devredilen içme suyu tesislerine ilişkin geri ödeme protokolü yapılmadığı için Van, Şırnak, Diyarbakır ve İstanbul’daki tesislere ilişkin yatırım maliyetlerinin DSİ’ye ödenmediğini de tespit etti.
“HİDROELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM TESİSLERİNDE DENETİM PROTOKOLÜ İMZALANMADAN İNŞAATA BAŞLANDI”
Raporda, Su Kullanım Hakkı Anlaşması (SKHA) imzalanan hidroelektrik enerji üretim tesisine ilişkin yer teslimi yapılmadan ve denetim protokolü imzalanmadan su yapılarının inşaatına başlanıldığı ve denetim yükümlülüğüne uymayanlar için uygulanması gereken yaptırımların tam olarak uygulanmadığı tespitine yer verildi.
