6 Eylül 2023’te açıklanan 2024-2026 OVP’de, yapısal reform listesinde yer verilen düzenlemelerin büyük bölümü hayata geçirilemezken, Kamu İhale Kanunu (KHK) değişikliği ve Kamu İhale Reformu, en çok tartışılan konular arasında yer aldı.
21/B MADDESİ VE DAVET USULÜ İHALELER
2001’de IMF anlaşması çerçevesinde başlatılan yapısal reformlarla pek çok alanda özerk düzenleyici-denetleyici kurumlar oluşturulmuştu. 2002’de faaliyete geçen Kamu İhale Kurulu’nun (KHK) görevi, kamu ihalelerinde rekabeti ve şeffaflığı sağlamak, usulsüzlükleri önlemek ve Avrupa Birliği (AB) standartlarında bir ihale sisteminin işlerlik kazanmasını sağlamaktı.
Ancak AKP’nin 2002’de iktidara gelmesiyle birlikte, Kamu İhale Yasası 22 yılda birçok kez değiştirildi ve bu düzenlemeler kamu ihalelerinin şeffaflıktan uzaklaşmasına neden oldu. Özellikle 21/b maddesi, ‘davet usulü’ ihalelerin temel dayanağı haline geldi. Bu yöntem, bakanlıklar, kamu kurumları ve belediyelerin ihaleleri belirli kişi veya şirketlere vermesinin aracı olarak kullanılıyor.
BEŞTEPE VE AKP YÖNETİMİ REFORMA KARŞI
Kulis bilgilerine göre, Kamu İhale Reformu taslağı, AKP yönetimi ve Beştepe tarafından olumsuz karşılandı. Reform önerileri, AB ihale standartlarını kalıcı hale getirmeyi, kamunun mal ve hizmet alımlarında tam rekabet ortamını oluşturmayı ve açık-şeffaf bir ihale sistemini öngörüyordu. Ancak özellikle 21/b kapsamını daraltan ve davet usulü ihaleler için zorunlu kriterler getiren düzenlemeler, AKP yetkilileri tarafından tepkiyle karşılandı.
Bazı AKP kurmayları, bu düzenlemelerin ihale süreçlerini zorlaştıracağını ve ihaleye girecek müteahhit veya şirket bulunamayacağını öne sürdü. Bu durum, AKP içinde reform karşıtı bir direnci ortaya çıkardı.
‘SİYASİ ETİK YASASI’ ÖRNEĞİ
AKP Genel Başkanı ve dönemin Başbakanı Ahmet Davutoğlu’nun daha önce TBMM’ye sunduğu ‘Siyasetin Finansmanı ve Siyasi Etik Yasası’ önerisinin Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından eleştirildiği hatırlatılıyor. O dönem Erdoğan’ın, "Böyle giderse görev alacak il-ilçe başkanı, belediye başkanı bulamazsınız" dediği gibi, şimdi de benzer bir tepkinin ihale reformuna karşı dile getirildiği konuşuluyor.
21/B LOBİSİ DİRENİŞİ SÜRÜYOR
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın, bu düzenlemelerin OVP’de ilan edildiğini ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın reformlara tam destek verdiğini vurgulamasına rağmen, 21/b lobisinin direncinin kırılamadığı belirtiliyor. Kamu ihale süreçlerinde daha fazla şeffaflık, rekabet ve denetim getirmesi beklenen reformların, siyasi ve ekonomik çıkar gruplarının baskısı nedeniyle rafa kaldırılabileceği iddia ediliyor.
