Suriye’nin kuzeybatısında silahlı muhalif gruplar, 27 Kasım Çarşamba günü hükümete karşı son yılların en büyük saldırısını gerçekleştirdi. Halep ve Hama gibi stratejik kentlerin ardından başkent Şam'ı da ele geçirdiği bildirilen gruba, Suriye'deki çatışmalarda deneyimli bir geçmişe sahip olan Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) liderlik ediyor.
HTŞ, 2011 yılında El Kaide'ye bağlı olarak Nusra Cephesi adıyla kuruldu. Örgütün kuruluş sürecinde IŞİD lideri Ebu Bekir el-Bağdadi'nin de yer aldığı biliniyor.
HTŞ, Beşar Esad'a karşı savaşan gruplar arasında en etkililerden biri olarak görülüyordu.
Cihatçı ideolojisi nedeniyle, örgüt o dönemde Özgür Suriye Ordusu adıyla bilinen ana isyancı koalisyonla anlaşmazlık içerisindeydi.
2016 yılında, grubun lideri Ebu Muhammed Colani, El Kaide ile olan bağlarını açıkça kopardı ve Nusra Cephesi'ni feshetti. Bir yıl sonra ise benzer ideolojilere sahip birkaç grupla birleşerek Heyet Tahrir eş-Şam adıyla yeni bir örgüt oluşturdu.
HTŞ LİDERİ MUHAMMED COLANİ KİMDİR?
Suriye doğumlu olduğu bilinen Ebu Muhammed Colani, 2017 yılından bu yana Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) örgütünün liderliğini yürütüyor. Son yıllarda, İdlib vilayetinde altyapı projelerinin açılışlarında ve bölgenin ileri gelenleriyle düzenlenen buluşma etkinliklerinde görülmesi dikkat çekiyor. Bu etkinliklerin, Colani'nin "uluslararası terörizm" ile arasına mesafe koyma çabası olarak değerlendirildiği ifade ediliyor.
YAKALANMASI İÇİN BAŞINA 10 MİLYON DOLAR ÖDÜL KONULMUŞTU
Öte yandan, Amerika Birleşik Devletleri'nin Colani'nin yakalanması için belirlediği 10 milyon dolar ödül halen geçerliliğini koruyor. Colani’nin doğum yılına ilişkin net bir bilgi bulunmamakla birlikte, Birleşmiş Milletler'in raporlarına göre 1975 ile 1979 yılları arasında doğduğu tahmin ediliyor.
HTŞ’nin liderliğini yaptığı silahlı grupların 27 Kasım’da başlattığı saldırıya ilişkin örgüt hesaplarından paylaşılan görsellerde, Ebu Muhammed Colani'nin merkez bir rolde olduğu görüldü.
Telegram’daki “Genel Komuta Merkezi - Suriye” hesabından yapılan propaganda paylaşımlarında, Colani’nin diğer komutanlarla konuşurken, telefonla görüşürken ve belgelere bakarken çekilmiş görüntüleri yer aldı. Paylaşımlara eşlik eden mesajda, “Askeri Harekât Dairesi genel komutanlığı, Saldırıyı Püskürtme Harekâtı’nın gelişimini denetliyor” ifadelerine yer verildi.
BBC Monitoring’in aktardığı bilgilere göre, Ahrar'uş Şam lideri Ahmed Dalati de komuta heyetinde bulunuyor.
Son dört yıldır Suriye'deki savaş büyük ölçüde durmuş gibi görünse de ülkedeki güç dengeleri hâlâ tam olarak oturmuş değil. Devlet Başkanı Beşar Esad, büyük şehirlerde tartışmasız bir yönetim sürdürse de ülkenin bazı bölgeleri doğrudan kontrolü dışında bulunuyor.
Bu bölgeler arasında, iç savaşın ilk yıllarından itibaren Suriye devletinden bağımsız bir şekilde yönetilen, Kürt nüfusun çoğunlukta olduğu ve Suriye Demokratik Güçleri (SDG) tarafından kontrol edilen doğu bölgeleri yer alıyor.
Güneyde, 2011'de iç savaşın başladığı bölgelerde düşük seviyede de olsa huzursuzluklar devam ediyor. Öte yandan, IŞİD'in Suriye'nin geniş çöllerinde varlığını sürdürmesi, hâlâ bir güvenlik tehdidi oluşturuyor.
ÖRGÜR HALEP'E SÜPRİZ SALDIRI YAPMIŞTI
Kuzeybatıda bulunan İdlib vilayeti ise savaşın yoğun döneminde oraya çekilen cihatçı ve muhalif grupların kontrolünde. Bölgedeki en etkili güç, Halep'e yönelik sürpriz saldırıyı başlatan Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ).
Suriye hükümet güçleri, kontrolü yeniden ele geçirmeye çalışırken İdlib, birkaç yıl boyunca çatışmaların merkezi olmaya devam etti. Ancak, 2020 yılında Esad'ın ana müttefiki Rusya ve isyancı grupları destekleyen Türkiye'nin arabuluculuğuyla varılan ateşkes anlaşması büyük ölçüde etkili oldu ve çatışmalar azaldı.
Halep'te bugün yaklaşık dört milyon kişi yaşıyor ve bunların çoğu Esad güçlerinin muhaliflerden geri aldığı kasaba ve şehirlerden gelen kişilerden oluşuyor. Halep, savaşın en şiddetli çatışmalarına sahne olan bölgelerden biriydi ve muhalif güçlerin en büyük yenilgilerinden birini temsil ediyor.
Esad yönetiminin bu zaferinde, Rusya'nın hava desteği ve İran'ın sağladığı askeri yardımlar önemli bir rol oynadı. İran'ın desteklediği gruplar arasında Hizbullah da yer aldı ve çatışmalarda etkin bir şekilde rol oynadı.
İDLİB'DEKİ CİHATÇI GRUPLARIN HAMLASİNDE HİZBULLAH GERİLEMESİ ETKİLİ
İdlib’deki cihatçı ve isyancı grupların ani ve beklenmedik bir saldırı kararı almasında, Hizbullah’ın son dönemde İsrail’in Lübnan’daki saldırıları ve Suriye’de İranlı askeri komutanlara yönelik operasyonları nedeniyle yaşadığı gerilemenin önemli bir rol oynadığı düşünülüyor.
İnsan hakları ihlalleri iddiaları nedeniyle meşruiyet çabaları tartışmalı olsa da, HTŞ bir süredir İdlib’de fiili bir yerel yönetim olarak etkisini sürdürmekte. El Kaide’den ayrıldığından bu yana HTŞ, IŞİD’in başarısız olduğu geniş çaplı bir halifelik hedefi yerine, Suriye’de bir İslami yönetim kurma çabalarına odaklandı.
Buna rağmen, HTŞ’nin Suriye’deki çatışmaları büyük ölçekte yeniden başlatma ya da Esad rejiminin ülke üzerindeki hakimiyetine doğrudan meydan okuma niyetine dair şimdiye kadar belirgin bir işaret görülmedi.
