Akdeniz'in sıcak ikliminde yetişen, binlerce yıllık geçmişe sahip bir bitki var. Bunlardan biri de Harnup.
Bilimsel adıyla Ceratonia Siliqua, bu eşsiz meyve sadece lezzetiyle değil, sağlığa faydalarıyla da dikkat çekiyor. Şimdi, bu antik zamanlardan beri insanlığa hizmet eden mucizevi meyveyi daha yakından tanıyalım.
HARNUP NEDİR? ÖZELLİKLERİ VE TARİHÇESİ
Harnup, baklagiller ailesine ait, sert ve tatlı yapısıyla bilinen bir bitkidir. Aslında bir ağacın meyvesi olan harnup, Akdeniz ikliminin hakim olduğu bölgelerde yetişir. 14-15 metre boyuna kadar ulaşabilen ağacı, 8-17 cm uzunluğunda yapraklara sahiptir.
Meyveleri, deriye benzer kaygan bir dokuya sahiptir ve oldukça tatlıdır. Bu özelliği, onu doğal bir tatlandırıcı olarak kullanılmasını sağlar. Harnup ağacı, Akdeniz iklimine özgü maki bitkileri arasında yer alır ve diğer ağaçlarla bir arada yetişebilir.
İlginç bir not olarak harnup dünyanın en eski kültür bitkilerinden biridir. MÖ 4000-5000 yıllarından beri insanlar tarafından kullanıldığı düşünülmektedir. Bu kadar uzun bir geçmişe sahip olması, onun ne kadar değerli bir besin kaynağı olduğunu gösteriyor.
HARNUBUN BESİN DEĞERİ VE SAĞLIK FAYDALARI
Harnup, zengin besin içeriğiyle dikkat çeker. 100 gram harnupta şunlar bulunur:
· 827 mg Potasyum
· 89 gr Karbonhidrat
· 4.6 gr Protein
· 39.8 gr Lif
· 348 mg Kalsiyum
· 54 mg Magnezyum
· 2.9 mg Demir
Ayrıca C vitamini, B6 vitamini ve diğer önemli mineraller de içerir. 100 gram harnup yaklaşık 222 kalori içerir ve glütensiz bir besindir.
Bu zengin besin profili, harnubu sağlık açısından oldukça değerli kılar. Yüksek lif içeriği sindirim sistemini destekler ve kan şekerini düzenler. Kalsiyum ve magnezyum içeriği kemik sağlığına katkıda bulunur.
HARNUP NEREDE YETİŞİR?
Harnup, Akdeniz havzasına yayılan genişçe bir alanda büyür. Türkiye, İspanya, Yunanistan, İtalya, Kuzey Afrika ve Ortadoğu'da yaygın şekilde yetiştirilir. Ülkemizde özellikle Antalya, Mersin, Anamur ve Muğla'nın Datça ilçesinde yoğun olarak bulunur.
İlginç bir özelliği, ağacın meyve vermeye başlaması için 15-20 yıl geçmesi gerektiğidir. Bu, harnup yetiştiriciliğinin sabır ve emek gerektiren bir iş olduğunu gösterir.
HARNUBUN KULLANIM ALANLARI
Harnup, çok yönlü bir besindir ve çeşitli şekillerde tüketilebilir:
· Çiğ olarak: Doğrudan yenilebilir, ancak sert yapısı nedeniyle ılık suda bekletilerek yumuşatılabilir.
· Pekmez: En yaygın kullanım şeklidir. Harnup pekmezi, doğal bir tatlandırıcı olarak kullanılır.
· Un ve toz: Ekmek, pasta ve kek yapımında kullanılabilir.
· Çay ve kahve: Öğütülerek içecek olarak tüketilebilir.
· Kapsül: Besin takviyesi olarak kullanılabilir.
· Kür: Özellikle keçi sütüyle karıştırılarak kür olarak tüketilebilir.
Glüten içermemesi nedeniyle, çölyak hastaları için de güvenli bir besin kaynağıdır.
HARNUP PEKMEZİ: DOĞAL BİR TATLANDIRICI
Harnup pekmezi, olgunlaşmış harnupların işlenmesiyle elde edilen, besleyici ve lezzetli bir üründür. İki farklı yöntemle üretilir:
· Sıcak Sıkım: Harnuplar kaynatılıp püre şekline getirilir ve şeker eklenip yeniden kaynatılır. Bu yöntemle yapılan harnup bazı besin değerlerini kaybedebilir.
· Soğuk Sıkım: Harnuplar parçalanır, suda bekletilir ve düşük sıcaklıkta sıkılır. Bu yöntem, besin değerlerini daha iyi korur.
Organik ve soğuk sıkım yöntemiyle üretilen harnup pekmezi, en sağlıklı seçenektir. Pekmez, doğal bir enerji kaynağı olarak kullanılabilir ve birçok yemeğe lezzet katabilir.
Harnubun ilginç bir özelliği de çekirdeklerinin ağırlıklarını korumasıdır. Bu özellik, geçmişte mücevher yapımında karat ölçüsü olarak kullanılmasına neden olmuştur.
