55 maddelik yargı reformu, önümüzdeki günlerde Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sunulacak. Pakette, hapis cezalarının infaz süresi, denetimli serbestlik ve haksız tahrik uygulamaları gibi önemli değişiklikler bulunuyor.
Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, af beklentileriyle ilgili yaptığı açıklamada, genel affın gündemde olmadığını belirtti. Ancak kamuoyunda kısmi af niteliğinde bazı düzenlemeler konusunda taleplerin olduğu ifade edildi.
Öne çıkan başlıklardan biri, denetimli serbestliğe 5 yıl kala salıverilme uygulamasının genişletilmesi. Daha önce COVID-19 izniyle tahliye edilen mahkûmların bir kısmı bu düzenlemeden yararlanamamıştı. Şimdi, 31 Temmuz 2023 öncesinde suç işleyen ancak cezası kesinleşmemiş mahkûmların da bu kapsama alınabileceği konuşuluyor.
Bakan Tunç, özellikle müebbet hapis cezası gerektiren suçlarda haksız tahrik indiriminin gözden geçirileceğini de duyurdu. Mevcut yasada alt sınır 12 yıl, üst sınır 18 yıl olarak uygulanırken, yeni düzenlemeyle alt sınır 16 yıla, üst sınır ise 22 yıla çıkarılacak.
55 maddelik 10. Yargı Paketi, genel af öngörmese de, infaz süreleri ve denetimli serbestlik konularında değişiklikler içeriyor.
Yeni düzenlemeyle cezaevinde kalma süresi artırılacak. Suç işleyen kişilerin belirli bir süre cezaevinde kalmasını zorunlu hale getiren bu düzenleme ile denetimli serbestlik uygulaması şu şekilde değiştirilecek:
· 1 yıl ceza alan hükümlü en az 2,5 ay cezaevinde kalacak.
· 6 ay ceza alan bir kişi en az 1 ay hapis yatacak.
· 3 ay ceza alan biri 18 gün hapis cezası çekecek.
· 1 ay ceza alan kişi en az 6 gün cezaevinde tutulacak.
Bu düzenleme ile cezanın tamamen denetimli serbestlik kapsamında infaz edilmesi uygulamasına son verilmesi hedefleniyor.
Pakette öne çıkan bir diğer konu da tutuklama kriterlerinin değiştirilmesi. Mevcut yasaya göre 2 yıl ve altındaki cezalarda tutuklama yasağı bulunuyordu. Yeni düzenlemeyle, hakimlere 2 yılın altındaki suçlar için de tutuklama yetkisi verilecek.
Hakimler, şu durumlarda tutuklama kararı verebilecek:
· Şüphelinin tekrar suç işleme riski varsa,
· Suçun işleniş şekli ağırsa ve kamu düzenini ciddi şekilde tehdit ediyorsa,
· Suçtan kaynaklı zarar büyükse.
Bu değişiklik, özellikle sürekli suç işleyen kişilerin serbest kalmasının önüne geçmeyi amaçlıyor.
Denetimli serbestlik uygulamasında 1 yıllık maktu süre korunuyor. Ancak, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da sık sık vurguladığı gibi, cezaların caydırıcılığını artırmak amacıyla suç işleyen herkesin belirli bir süre cezaevinde kalması gerekecek.
Buna göre, 1 ay bile ceza alan bir kişi mutlaka hapis yatacak. Bu uygulamanın temel amacı, "suç işleyenler kısa sürede serbest kalıyor" algısını değiştirmek ve adalet sistemine olan güveni artırmak.
Adalet Bakanlığı, 10. Yargı Paketi’ni tamamladı ve ilgili bakanlıkların görüşlerini aldı. Önümüzdeki günlerde paketin Meclis’e sunulması bekleniyor. Ancak af beklentisi içinde olan mahkûmlar ve aileleri için net bir açıklama yapılmadı.
AK Parti’nin üzerinde çalıştığı “kısmi af” düzenlemesi, cezaevlerindeki mahkûm sayısını azaltmayı amaçlıyor. Özellikle COVID-19 nedeniyle çıkarılan geçici infaz düzenlemelerinin kapsamının genişletilmesi söz konusu. 31 Temmuz 2023 öncesinde suç işleyen ancak cezası kesinleşmemiş mahkûmlar için yeni bir düzenleme gelebileceği konuşuluyor.
Öte yandan, muhalefet partileri de bazı önerilerde bulunuyor. İYİ Parti, denetimli serbestlik süresinin uzatılması ve belirli suçlar için infaz indirimi uygulanması konusunda kanun teklifi sundu. Eğer TBMM’de siyasi partiler arasında uzlaşma sağlanırsa, kapsamı daraltılmış bir af düzenlemesi gündeme gelebilir.
