Londra’da eğitim almış bir göz doktoru olan Esad, aslında liderlik için hazırlanmamıştı. Ancak ağabeyi Basil’in 1994 yılında geçirdiği trafik kazasında hayatını kaybetmesi, Esad’ın hayatının akışını değiştirdi. Baba Esad, liderlik için Beşşar Esad’ı seçti ve onu hızla bu role hazırlamaya başladı.
BEŞŞAR ESAD KİMDİR?
11 Eylül 1965’te Şam’da dünyaya gelen Beşşar Esad, üç çocuklu bir ailenin ikinci çocuğuydu. Eğitimini Arap-Fransız okulunda tamamladıktan sonra Şam Üniversitesi’nde tıp okudu ve göz doktoru olarak mezun oldu. Şam’da bir askeri hastanede çalışmaya başlayan Esad, 1992 yılında eğitimini sürdürmek için Londra’ya gitti.
Ağabeyi Basil’in ani ölümü sonrası babası Hafız Esad, Beşşar’ı liderlik için hazırlamak üzere Londra’dan Şam’a çağırdı. Liderlik deneyimi olmayan Esad, askeri akademide eğitim aldı ve elit Cumhuriyet Muhafızları’nda albay rütbesi verildi. Halk nezdinde popülerlik kazanması için yolsuzlukla mücadele kampanyası ve Suriye Bilgisayar Kurumu gibi görevlerde bulundu.
Baba Hafız Esad’ın 10 Haziran 2000’deki ölümünün ardından anayasa değiştirildi ve devlet başkanlığı için gereken yaş sınırı 40’tan 34’e düşürüldü. Beşşar Esad, Baas Partisi tarafından devlet başkanlığına aday gösterildi ve 10 Temmuz 2000’de devlet başkanı seçildi. Esad’ın seçilmesi, hem ülkede hem de uluslararası kamuoyunda reform beklentilerini artırdı. Ancak bu beklentiler karşılanmadı; Esad, babasının izinden giderek otoriter bir yönetimi tercih etti.
Devlet başkanlığı görevine başladığında liberal ekonomi ve siyasi reformlar vaat eden Esad, kısa süre sonra bu politikaları terk etti. İlk yıllarında ifade özgürlüğü ve basın üzerindeki kısıtlamaları gevşetse de, reform yanlısı aktivistlerin tutuklanmasıyla "Şam Baharı" olarak adlandırılan dönem sona erdi. Esad, ekonomik reformlara öncelik vererek siyasi değişikliklerden kaçındı.
Esad, İsrail’e karşı sert bir tutum izlerken, Filistinli ve Lübnanlı gruplara destek verdi. 2011 yılında başlayan Arap Baharı protestoları Suriye’ye sıçradığında, Esad yönetimi demokrasi talep eden gösterileri şiddetle bastırdı. Protestolar kısa sürede silahlı direnişe dönüştü ve Suriye, uzun yıllar süren bir iç savaşa sürüklendi. Uluslararası toplumun tepkisine rağmen Esad yönetimi, kimyasal silah saldırıları ve varil bombalarıyla muhaliflerin kontrolündeki bölgeleri hedef aldı.
2015 yılında Rusya, Esad yönetimine askeri operasyonlarla destek vermeye başladı. Rusya’nın yanı sıra İran ve Lübnan’daki Hizbullah örgütü de Esad yönetimini ayakta tutan başlıca güçler oldu. Rusya’nın desteğiyle Esad, muhaliflerin elindeki büyük şehirlerin çoğunu geri aldı.
Beşşar Esad, iç savaşın ardından uluslararası izolasyonu azaltmak için diplomatik girişimlerde bulundu. 2022 yılında Birleşik Arap Emirlikleri’ni ziyaret ederek iç savaş sonrası ilk Arap ülkesine adım attı. 2023’te Arap Birliği zirvesine katılan Esad, uluslararası itibarı yeniden kazanma çabası içinde olsa da bu hedefi tam anlamıyla gerçekleştiremedi.
Esad’ın iktidarında Suriye, yıllar süren savaş ve yıkımla karşı karşıya kaldı. Yüz binlerce insan hayatını kaybederken milyonlarca Suriyeli yerinden oldu. Esad, 2000 yılında evlendiği eşi Esma Esad ve üç çocuğuyla birlikte siyasi kariyerini sürdürürken, ülkenin yeniden yapılandırılmasına ve yaptırımların kaldırılmasına yönelik çabalarını sürdürüyor.
