Hükümetin 2008 yılında değiştirdiği ve kamuoyuna ''reform'' diye anlattığı 5510 sayılı Kanun, enflasyon döneminde emekli olanları olumsuz etkiliyor. Eğer emeklilik başvurusu yılın son altı ayında yapılırsa sonraki yılın TÜFE oranı belli olmadığı için içinde bulunan yıl içinde emekli aylıklarına yapılan zam oranları emekli aylığına ayrı ayrı yansıtılıyor. 2024'ün son altı ayında emekli olanlar yüzde 86,1 oranında zam ile Aralık aylığı alırken, 2025'te emekli olanlar bir önceki yıl yapılan zamlardan faydalanmadan TÜFE ve büyüme oranlarından gelen aylığı alacak. ANKA'ya konuşan Prof. Dr. Aziz Çelik, emekli aylıklarında oluşan farkı ve TÜİK'in beklenenden daha düşük açıkladığı gayri safi yurt içi hasılanın (GSYH) etkilerini anlattı.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun (SSGSSK) pek çok maddesi 2008 yılında değiştirildi. Yasada yapılan en önemli değişikliklerden biri emekli aylık hesaplamalarında yapıldı. Önceki halinde GSYH'nin (büyüme oranı) tamamı emekli aylığı hesabına dahil edilirken 2008'de bu oran yüzde 30'a düşürüldü. TÜİK'in 2024 ikinci dönem GSYH'sini ekonomistlerin beklentisinden daha düşük açıklaması, önümüzdeki yıl emekli olacaklara olumsuz yansıyacak.
2025'TE EMEKLİ OLACAKLAR DEZAVANTAJLI
Emekli aylık hesaplamasındaki bir başka madde bir 2025'te emekli olacakları, 2024'ün son altı ayında emekli olacaklardan çok daha dezavantajlı hale getiriyor. 2025'te emekli olacakların TÜFE ve büyüme oranına göre hesaplanan aylığı alması öngörülürken, 2024'ün son altı ayında emekli olabilenler 2024'ün ocak ve temmuz aylarındaki toplamda yüzde 86,1'lik zammın üstüne 2025 Ocak zammını alacak.
Konuyu ANKA Haber Ajansı'na değerlendiren Kocaeli Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nden Prof. Dr. Aziz Çelik, 2024'ün son altı ayında emekli olanların, aynı şartlarda olmalarına rağmen 2025'te emekli olacaklardan en az yüzde 30 daha fazla aylık alacağını söyledi.
1 YILLIK FARKLA BÜYÜK BİR ADALETSİZLİK SÖZ KONUSU OLACAK
Prof. Dr. Aziz Çelik, Kanun'da yapılan değişikliklerden dolayı aynı şartlar altında farklı tarihlerde emeklilerin aylıkları arasında büyük farklar olduğunu aktardı:
"5510 sayılı SSGSSK’deki kurallar nedeniyle 2024 ve 2025'te işçi ve Bağ-Kur emeklileri için inanılmaz bir adaletsizlik ortaya çıkacak. Eğer yılın ilk 6 ayında emekli olduysanız bir önceki yılın güncelleme katsayısı belli olduğu için güncelleme işlemi yapılacak ve ardından emekli aylıklarına yapılan artış oranı kadar aylığınız artırılacak ve elinize geçecek emekli aylığı olacak. 2025'in ilk yarısında emekliliğe başvuran birisi için, TÜFE tahmin edildiği gibi yüzde 38 olursa ve büyüme de yüzde 5 olursa 2024 yılında uygulanacak güncelleme katsayısı 1,395 olacak.
Yılın ilk yarısında başvurduğu için ayrıca tahminen yüzde 11-12 olan ilk altı aylık zammı da alacak. Eğer Aralık 2024’te başvurabilirse, henüz 2024 yılı TÜFE belli olmadığı için hesaplanan aylığa 2024 yılı güncelleme katsayısı yerine emekli aylıklarına 2024 ocak ve temmuz döneminde yapılan artış oranları ayrı ayrı uygulanacak. Bilindiği gibi Ocak 2024’te emeklilere yüzde 49,25, temmuz ayında da yüzde 24,7 zam yapıldı. Böylece 2024 yılı için aylık yüzde 86,1 oranında artar. Aralık 2024’te bu aylığın üstüne Ocak 2025’te ise ayrıca tahmini yüzde 11-12 civarındaki 2025 ocak zammını alır.
BÜYÜME ORANI EMEKLİYE DOĞRUDAN YANSIYACAK
TÜİK, 2023 yılının ve 2024'ün ikinci döneminin GSYH verilerini yayımladı. Türkiye'nin 2023 yılında büyüme oranı yüzde 5,1 olarak belirlenirken, 2024 yılı ikinci çeyreğinde büyüme oranı yüzde 2,5 olarak açıklandı. Prof. Dr. Çelik, büyüme oranlarının emekli aylıklarına etkisini şu sözlerle anlattı:
"5510 sayılı Kanun’a göre güncelleme katsayısı her yılın aralık ayına göre Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan en son temel yıllı TÜFE değişim oranının yüzde 100’ü ile sabit fiyatlarla GSYH gelişme hızının yüzde 30’unun toplamına bir tam sayısının ilave edilmesi sonucunda bulunan değeri ifade eder. 2008 öncesinde büyümenin yüzde 100’ü hesaba katılıyordu. AKP bunu yüzde 30’a indirdi. Şu an yıllık büyümede bir önceki yıla göre düşüş söz konusu. Büyüme düşük çıkarsa emekliye doğrudan yansıyacak. Emekliler 2008'de yapılan emeklilik sistemindeki değişiklikle büyük kayba uğradı. Emekli aylıklarının bağlanma ve artırılması sırasında enflasyon artı GSYH artışının yüzde 100’ü dikkate alınmalı."
