Böbrek taşları farklı boyutlarda olabilir. Küçük taşlar genellikle idrar yoluyla atılabilirken, büyük taşlar idrar yolunda sıkışabilir.
Bel veya karın bölgesinde ağrı, idrarda kan görme veya idrar yaparken yanma gibi belirtiler böbrek taşının varlığına işaret olabilir. Bu durumda hem tıbbi yardım almak hem de böbrek taşının ne zaman düşeceği gibi soruları sormak önemlidir.
Böbrek taşlarından kurtulmanın çeşitli yolları vardır. İlk olarak, sıvı alımını artırarak taşın doğal olarak düşmesi beklenir. Eğer ağrı şiddetliyse, doktor ağrı kesici ilaçlar önerebilir. Daha ileri durumlarda ise taşın kırılması veya çıkarılması için ESWL (şok dalga litotripsi) veya cerrahi müdahale gerekebilir,
Bu yöntemler, böbrek taşlarının tedavisinde yaygın olarak kullanılan yöntemlerdir.
BÖBREK TAŞI NEDİR?
Böbrek taşları, böbreklerde oluşan minerallerin birikerek sert bir kitle oluşturması sonucu ortaya çıkar. Bu taşlar, zamanla böbrekten mesaneye idrarın geçişini sağlayan üreter adı verilen kanal aracılığıyla ilerleyebilir.
Böbrek taşlarının yapısı, içerdikleri maddeye göre değişiklik gösterir. En yaygın olarak görülen böbrek taşları, kalsiyum oksalatın oluşturduğu birleşimlerdir (%80 oranında). Diğer taş türleri arasında %5 ila %10 arası ürik asit taşları, %10 magnezyum amonyum fosfat taşları ve %1 sistin taşları bulunmaktadır.
Böbrek taşları, erkeklerde kadınlara kıyasla yaklaşık üç kat daha fazla görülür. İdrardaki maddelerin kristalleşmesi ve bir araya gelerek taş oluşturması sonucu meydana gelirler. Bu durum, 30 ila 50 yaşları arasındaki insanlarda daha sık görülmektedir.
BÖBREK TAŞI NASIL ANLAŞILIR?
Böbrek taşı fark edilmeden kendiliğinden de düşebilir.
Büyüdüğünde böbrekte hareket etmeye başlar. Hareket eden taşlar ise üretraya takılarak şiddetli ağrılara da sebep olabilir.
Aşağıdaki belirtilerin olması durumunda böbrek taşından şüphelenebilirsiniz.
- İdrarda kan görülmesi
- Kaburganın altı, yanı ya da arkasında başlayan ve kasıklara kadar inen şiddetli ağrı
- İdrar yolunda tıkanıklığa sebep olan taşlarından dolayı sık idrara çıkma,
- İdrar yaparken acı ve yanma hissi
- İdrarda normalin dışında koku
- Kusma, bulantı ateş, titreme
Yukarıda sayılan durumlarla karşı karşıya kalmanız halinde bir uzmana başvurarak görüş almanız tavsiye edilir.
BÖBREK TAŞI NEDEN OLUŞUR?
Böbrek taşlarının kesin bir nedeni olmasa da beslenme alışkanlıkları ve yaşam koşullarının etkili olduğu düşünülmektedir. Ayrıca idrarda bulunan kalsiyum, ürik asit ve oksalat gibi maddelerin yoğunlaşarak kristalleşmesi ve böbrek taşına dönüşmesi yaygın bir durumdur.
Bunun yanı sıra, böbrek taşlarının oluşumuna sebep olabilecek diğer faktörleri şu şekilde sıralamak mümkündür:
- Genetik yatkınlık ve hormon bozuklukları
- Yeterli miktarda su tüketmemek
- Yoğun tuz kullanmak
- Aşırı protein alımı
- Doğuştan gelen idrar yolu anomalileri
- Çok fazla D vitamini almak
- Obezite
- Bağırsak hastalıkları
- Hiperparatiroidizm ve gut hastalığı gibi bazı metabolik hastalıklar
- Kullanılan ilaçların böbrek taşı üretebilme özelliği
- Yetersiz veya çok fazla kalsiyum alımı
- Oksalat açısından zengin gıdalardan olan kakao, çikolata, ıspanak ve pancar gibi gıdalarının tüketiminin fazla olması
BÖBREK TAŞI NASIL OLUŞUR?
Böbrek taşı tedavisinin yöntemi, taşın durumu, boyutu ve yol açtığı patolojiye bağlı olarak değişiklik gösterir. Tedavinin temel amacı genellikle taşın düşürülmesidir. Böbrek taşı kaç günde düşer sorusu ise taşın konumuna ve durumuna göre yaklaşık 2 hafta ile 1 ay içinde cevaplanabilir.
4mm'den küçük taşların %80'i genellikle kendiliğinden düşerken, 4 ila 6 mm arasındaki taşların düşme oranı yaklaşık %60 civarındadır. 6 mm üzerindeki taşlar genellikle müdahale gerektirir. Üreterin mesaneye yakın bölümünde bulunan taşların kendiliğinden düşme olasılığı daha yüksektir.
Taşın üreteri tıkaması durumunda, en fazla 2 hafta beklenir ve eğer taş düşmezse müdahale edilir. Eğer taş, kanalı tıkamıyorsa, bekleme süresi doktor kontrolünde 1 aya kadar uzayabilir.
Böbrek taşı tedavisinde bilinen yöntemler şunlardır:
- Lifli besinler tüketmek
- Günde ortalama 2 ya da 3 litre su tüketmek
- Ani kilo kaybından kaçınmak
- Düzenli egzersiz yapmak
- Antienflamatuar ve Analjezik ve ilaçlarla ağrıyı kontrol altına almaya çalışmak
- İnatçı ve yaşam kalitesini düşürecek şekilde ağrıya sebep olan ve başka bir tedavi şansının kalmadığı durumlarda cerrahi müdahale
- Doktorun önerdiği ilaçları kullanmak
Aşağıdaki yöntemlerden biri veya birkaçı kullanılarak böbrek taşlarından kurtulmak mümkündür. Ancak, tekrar oluşmayacağının garantisi olmadığı için sıvı tüketimini doktorunuzun önerdiği miktarlarda artırarak en azından idrar yoluyla atılmasını sağlamak mümkündür.
BÖBREK TAŞI KENDİĞİLİNDEN DÜŞER Mİ?
Küçük böbrek taşlarının (6 mm altı) zaman zaman kendiliğinden düştüğü gözlemlenmiştir. Ancak, bu düşme süreci kadınlar ve erkekler arasında değişkenlik gösterebilir. Kadınlar genellikle taşı daha kolay bir şekilde düşürebilirken, erkeklerde bu süreç biraz daha zorlayıcı olabilir. Ayrıca, taşın düşmesinde hastanın fizyolojik durumu da önemli bir etkendir. İdrar kanalında daralma veya normalden farklı böbrek yapısına sahip hastalar için cerrahi müdahale gerekebilir.
BÖBREK TAŞI TEDAVİSİNDE HANGİ YÖNTEMLER KULLANILIR?
Böbrek taşı tedavisinde medikal tedavi, ESWL, Perkutan Nefrolithomoty(PNL) ve Üreteroskopi (URS) olmak üzere dört farklı tedavi uygulanır.
- İlaç Tedavisi
Medikal tedavinin etkili olabilmesi için taşın çapının 5 mm'in altında olması gereklidir. Bu tür taşların neden olduğu ağrılar genellikle ağrı kesicilerle yönetilir. Eğer enfeksiyon varsa, antibiyotik tedavisi başlanabilir. İlaç tedavisi, taşın türüne ve oluşum nedenine göre değişiklik gösterebilir.
- ESWL(Ekstrakorporeal şok dalgası litotripsi)- Taş Kırma
Bu yöntem dışarıdan uygulanan bir yöntemdir. Şok dalgaları vasıtasıyla büyük taşlar küçültülür. Küçülen taş ise doğal yolla vücuttan atılmaya çalışılır.
- Tünel Cerrahisi (Perkutan Nefrolithotomy (PNL)
- Taşın büyüdükçe vücuttan atılması da zorlaşabilir. Medikal tedavi ve ESWL (Ekstrakorporeal Şok Dalga Litotripsi) yönteminin etkisiz olduğu durumlarda uygulanan bir yöntem. Böbreğe bel bölgesinden girilerek taşların bütün halde veya parçalanarak çıkarılmasıdır. Bu işlem genel anestezi altında gerçekleştirilir ve yaklaşık 1 cm uzunluğunda bir kesiden endoskop yardımıyla izlenerek yapılır.
- Üreteroskopi (URS)
Böbrekten düşen taşların üreter kanalına veya mesaneye takılması durumunda, idrar yolundan üreteroskop ile girilerek tedavi uygulanabilir. Üreteroskop, alt ve orta üreterdeki taşların kırılması için kullanılır. Esnek bir yapıya sahip olduğundan, diğer aletlerin erişemediği yerlere kolaylıkla girerek tedavi sürecini kolaylaştırır. Bu uygulama genellikle hastaların aynı gün veya bir gün sonra taburcu olmalarını sağlar.
BÖBREK TAŞI İÇİN HANGİ DOKTORA GİDİLİR?
Böbrek, ürolojinin ilgi alanına girer. Böbrek taşlarının tedavisinde, taşın konumu, boyutu ve türüne göre bir üroloji uzmanı müdahale yöntemini belirler. İlk aşamada, böbrek taşının doğal yollarla düşürülmesi yöntemi denenir. Eğer taş düşmezse, ilaç tedavisi veya cerrahi müdahale gerekebilir.
Hastalığın teşhisi ve tedavisi için mutlaka bir uzmana danışılmalıdır.
