Toroslar İlçesi’ne bağlı Resul Köyü’nde yaşamını sürdüren emekli öğretmen Hayri İnce, küçük yaşlarda çalışmak için babası tarafından tamircide çalışmaya başladı. Buradaki çalışmasında tekniğe ilgisi olduğunu fark eden İnce, zaman bulabilmek ve kendini geliştirmek için öğretmenliği tercih etti. Uzun yıllarda öğretmenliğe devam eden İnce, bu süreçte teknik konusunda da çalışmalara başladı. 60 yıl önce otomobil yapma hayaliyle kendi olanakları dahilinde yaptığı lastik hala duruyor. 1965 yazılı torna makinesi halen aktif olarak çalışırken uzun yıllar önce kurduğu yatay asansör de kullanılmaya devam ediyor.
85 yaşındaki emekli öğretmen Hayri İnce, “makine kaşifi” olarak bilinirken otomobil üretme hayaliyle birçok buluş da yaptı. Zaman içerisinde istihdama ilişkin makineler geliştiren İnce, bunlardan karşılık alamayınca ihtiyaç doğrultusunda buluşlar yapmaya başladı. Buluşlarını da yeni kuşaklara örnek olması adına okullara bağışladı. Yaptığı buluşların bir kısmı lisede sergilenen İnce, “Neye ihtiyaç duyarsam onu yapıyorum" dedi.
1960’lı yıllarda yaşanan üretim ve araca ulaşım konusundaki sıkıntılardan yola çıkarak bir otomobil üretme hayalleri olan İnce, bunun için ilk olarak bir kaynak makinesi üretti. Ardından torna makinesi üretirken yaptığı araç lastiğinden istediği verimi alamadı.
İnce, dönemin koşullarına göre ürünleri ilgi görmeyince, ihtiyaç duyduğu şeyleri üretmeye başladı. Çamaşır makinesinden piliç kızartma makinesine, araba amortisöründen tek saçma atan tüfeğe kadar çeşitli buluşlara imza attı. Bu süreçte öğrencilerini bilgilendirmek için de çeşitli projeler geliştirdi. Resul köyünde kurduğu yatay asansör hâlâ aktif durumda. İlerleyen yaşında buluşlarının gelecek nesillere örnek olması amacıyla bir girişim başlattı. Başvurularının ardından, buluşlarını Mersin Tarsus Organize Sanayi Bölgesindeki Özel Şişecam Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi atölyesine bağışladı ve geriye kalan buluşlarının da okulda sergilenmesi için gururla çalışıyor. Maddi getiri elde edemeyen İnce, buluşlarının gençlere yeni bir yol açmasını umut ediyor.
Hayri İnce, 1960’lı yıllardan itibaren başladığı ilk buluşundan bugüne kadar yaptığı çalışmalardan bahsederken, "Tornayı yapıp araç için dış lastik ürettim. Pek kaliteli olmasa da bunu başarıp iç lastik yapmaya yöneldim" dedi. Bunu planlarken tüfek satışı yapan kardeşinin ’tek saçma imalat makinesi’ teklifini kabul ettiğini dile getiren İnce, "Torna ile bu saçma imalat makinesini yaptım. Kardeşim 5 yıl boyunca yüzde 30 pay verecekti. Makine çalışmaya başladı. Bunun üzerine de sana pay vermeyeceğim dedi. O zamanın parasıyla ’150 lira veriyorum sana’ dedi. Ben de kabul etmedim. Aynı makineyi kendim yapmak isteyince de öğretmen olduğum için şikayet etmekle tehdit etti. Kardeşim orda benim yüzde 30’umu verseydi, kesin şu anda mutlaka bir fabrika şekline getirecektim işlerimi" dedi.
“İCAT ETTİĞİM MAKİNELER GENÇLERE ÖRNEK OLACAK”
Ürettiği pek çok makineden gelir sağlayamadığını belirten İnce, "Sonradan amacım değişti. Baktım ki yaptığım işlerin hiçbirinden para gelmiyor, istihdam amaçlı çalışmalara başladım. Mademki benim bu bilgilerim bana faydalı olmadı, gençlere faydalı olsun diye çalışmalara giriştim. Aklıma ne geldiyse yapıyordum. Neye ihtiyacım olduysa onu yaptım. Yapmış olduğum makineler gençlere örnek teşkil edecek" diye konuştu.
50 mesleğe yakın sembolik çalışmaları bulunduğunu belirten İnce, yaptığı başvurunun sonrasında Vali Ali Hamza Pehlivan ve Mersin Tarsus Sanayi Bölgesi Başkanı Sabri Tekli’nin girişimiyle makinelerinin bir bölümünün Özel Şişecam Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi atölyesine götürüldüğünü söyledi. Evinin çatısında kalan makinelerinde götürülmesini beklediğini belirtti.
Çalışmaları için bir patent başvurusu yapmadığını belirten İnce, halihazırda bir deprem makinesi üzerine çalıştığını söyledi.
